પરિચય
ભારતમાં નિવૃત્તિ પછીનો સૌથી મોટો પ્રશ્ન છે – સ્થિર આવકનો અભાવ. મોટાભાગના લોકો પાસે પેન્શન સુવિધા નથી, જેના કારણે તેઓ વ્યાજ આધારિત બચત યોજનાઓ પર નિર્ભર રહે છે. બેંકની FD અને અન્ય યોજનાઓ પર વ્યાજદર ઘટતા જતા વરિષ્ઠ નાગરિકોને મુશ્કેલી થતી હતી. આવી પરિસ્થિતિમાં સરકારે 2017માં પ્રધાનમંત્રી વય વંદના યોજના (PMVVY) શરૂ કરી, જે વરિષ્ઠ નાગરિકોને ગેરંટીવાળી આવક આપે છે.
યોજનાનો પૃષ્ઠભૂમિ અને હેતુ
PMVVYની અમલવારી લાઈફ ઈન્સ્યોરન્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (LIC) દ્વારા થાય છે. તેનો હેતુ વરિષ્ઠ નાગરિકોને વ્યાજદરની અસ્થિરતા સામે સુરક્ષા આપવાનો અને તેમને નિવૃત્તિ બાદ ગેરંટીવાળી આવકનો સ્ત્રોત ઉપલબ્ધ કરાવવાનો છે.
યોજનાની વિશેષતાઓ
- સરકાર દ્વારા બેકિંગવાળી સુરક્ષિત યોજના
- 10 વર્ષની અવધિ
- માસિક, ત્રિમાસિક, અર્ધવાર્ષિક અને વાર્ષિક પેન્શન વિકલ્પ
- સરેરાશ વ્યાજદર 7%–7.5%
- LIC દ્વારા પેન્શન સીધું બેંક ખાતામાં જમા થાય છે
પાત્રતા અને રોકાણની મર્યાદા
આ યોજનામાં જોડાવા માટે અરજદારની ઉંમર ઓછામાં ઓછી 60 વર્ષ હોવી જરૂરી છે. મહત્તમ ઉંમરની મર્યાદા નથી.
- ન્યૂનતમ રોકાણ: ₹1.5 લાખ
- મહત્તમ રોકાણ: ₹15 લાખ (વ્યક્તિદીઠ)
- પતિ-પત્ની બંને અલગથી રોકાણ કરી શકે
પેન્શન ચુકવણીના વિકલ્પો
રોકાણકર્તા પોતાની જરૂરિયાત પ્રમાણે વિકલ્પ પસંદ કરી શકે:
- માસિક પેન્શન
- ત્રિમાસિક પેન્શન
- અર્ધવાર્ષિક પેન્શન
- વાર્ષિક પેન્શન
વ્યાજ દર અને પરતફેર
હાલમાં વ્યાજ દર સરેરાશ 7.4% છે. ઉદાહરણ: ₹10 લાખનું રોકાણ → માસિક અંદાજે ₹7,400 પેન્શન અથવા વાર્ષિક લગભગ ₹90,000.
મૃત્યુ પછીની પરિસ્થિતિ
જો પેન્શનધારક 10 વર્ષની અવધિ પહેલાં અવસાન પામે, તો મૂળ મૂડી રોકાણની રકમ લાભાર્થી અથવા વારસદારોને પરત કરવામાં આવે છે.
લોન અને સરેન્ડર સુવિધા
- 3 વર્ષ બાદ રોકાણની 75% સુધી લોન ઉપલબ્ધ
- ગંભીર બીમારી કે તાત્કાલિક પરિસ્થિતિમાં સરેન્ડર શક્ય
- સરેન્ડર સમયે મૂડીના ~98% સુધી પરત મળે
કરલાભ
આ યોજનામાં કરછૂટ નથી. મળતી પેન્શન આવક પર નિયમ મુજબ આવકવેરો લાગુ પડે છે.
અન્ય યોજનાઓની તુલના
| યોજના | વ્યાજદર | અવધિ | સુરક્ષા |
|---|---|---|---|
| PMVVY | 7.4% | 10 વર્ષ | સરકારી બેકિંગ |
| SCSS | 8% (પરિવર્તનશીલ) | 5 વર્ષ | સરકારી બેકિંગ |
| બેંક FD | 5-6% (પરિવર્તનશીલ) | 1–10 વર્ષ | બેંક પર આધારિત |
| PPF | 7.1% | 15 વર્ષ | સરકારી બેકિંગ |
વાસ્તવિક ઉદાહરણ
65 વર્ષના શ્રી રમેશભાઈએ ₹12 લાખ PMVVYમાં રોકાણ કર્યું અને ત્રિમાસિક પેન્શન વિકલ્પ પસંદ કર્યો. તેમને દર 3 મહિને આશરે ₹22,200ની આવક થવા લાગી, જેના કારણે ઘરખર્ચ સરળતાથી ચાલે છે.
અરજી કરવાની પ્રક્રિયા
ઓનલાઇન પ્રક્રિયા:
- LIC ની ઓફિશિયલ વેબસાઈટ પર જાઓ
- “Pradhan Mantri Vaya Vandana Yojana” વિભાગ ખોલો
- Online Apply પર ક્લિક કરો
- વ્યક્તિગત વિગતો અને રોકાણની રકમ દાખલ કરો
- KYC દસ્તાવેજો અપલોડ કરો (આધાર, PAN, બેંક વિગતો)
- ચુકવણી કર્યા પછી પૉલિસી નંબર જનરેટ થશે
ઓફલાઇન પ્રક્રિયા:
- LIC ની નજીકની શાખામાં સંપર્ક કરો
- PMVVY અરજી ફોર્મ ભરો
- જરૂરી દસ્તાવેજો (આધાર, PAN, બેંક પાસબુક) સબમિટ કરો
- ચેક/ડ્રાફ્ટ દ્વારા ચૂકવણી કરો
- પૉલિસી બોન્ડ મળ્યા પછી પેન્શન શરૂ થશે
લાભ અને ગેરલાભ
લાભ:
- સરકાર બેકિંગ સાથે સંપૂર્ણ સુરક્ષિત
- ગેરંટીવાળી પેન્શન આવક
- લોન અને સરેન્ડર સુવિધા ઉપલબ્ધ
- વારસદારોને મૂડી પરત
ગેરલાભ:
- કરછૂટ ઉપલબ્ધ નથી
- અવધિ માત્ર 10 વર્ષની
- મોંઘવારી સામે રક્ષણ મર્યાદિત
- લિક્વિડિટી ઓછી (સરેન્ડર ફક્ત ઇમરજન્સીમાં)
નિષ્કર્ષ
પ્રધાનમંત્રી વય વંદના યોજના (PMVVY) વરિષ્ઠ નાગરિકો માટે નિવૃત્તિ બાદની નાણાકીય સુરક્ષાનું શ્રેષ્ઠ સાધન છે. ગેરંટીવાળી આવક, સરકારની બેકિંગ અને લોન સુવિધા તેના મુખ્ય ફાયદા છે. જોકે કરછૂટનો અભાવ અને મોંઘવારી સામે મર્યાદિત સુરક્ષા તેના ગેરલાભ છે. જો કોઈને સ્થિર આવક જોઈએ છે તો આ યોજના ખૂબ જ ઉપયોગી છે.
વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQ)
પ્ર.1: શું આ યોજના માત્ર LICમાંથી જ મળી શકે?
હા, PMVVY ફક્ત LIC દ્વારા જ ઉપલબ્ધ છે.
પ્ર.2: યોજનાની અવધિ કેટલી છે?
10 વર્ષ.
પ્ર.3: કરછૂટ મળે છે?
ના, કરછૂટ નથી. મળતી પેન્શન પર ટેક્સ લાગુ પડે છે.
પ્ર.4: મહત્તમ રોકાણ મર્યાદા કેટલી?
₹15 લાખ પ્રતિ વ્યક્તિ.
પ્ર.5: અવસાન પછી મૂડીનું શું થાય?
મૂડી વારસદારોને પરત કરવામાં આવે છે.
ટિપ્પણીઓ નથી:
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો