🌺 નવરાત્રી 2025 – તહેવારનો અર્થ, મહત્ત્વ અને ઉજવણી
📑 Table of Contents
- નવરાત્રી શું છે?
- નવરાત્રીનો ઇતિહાસ
- નવરાત્રીનું ધાર્મિક મહત્વ
- નવરાત્રી દરમ્યાન પૂજાતી 9 દેવીઓ
- નવરાત્રી પૂજા વિધિ
- ઉપવાસ અને નિયમો
- ગરબા અને દાંડીયા
- વિવિધ રાજ્યોમાં નવરાત્રીની ઉજવણી
- નવરાત્રી 2025 ની ખાસિયતો
- નવરાત્રીમાં શું કરવું અને શું ન કરવું
- નિષ્કર્ષ
- FAQs
1. નવરાત્રી શું છે?
નવરાત્રી સંસ્કૃત શબ્દ છે, જેમાં “નવ” એટલે કે નવ અને “રાત્રી” એટલે કે રાત. એટલે કે, નવરાત્રી એટલે નવ રાત્રીનો તહેવાર. આ તહેવારમાં દેવી દુર્ગાની નવ સ્વરૂપોમાં પૂજા કરવામાં આવે છે. હિન્દુ પંચાંગ મુજબ, દર વર્ષે આશ્વિન મહિનાની શુક્લ પક્ષની પ્રતિપદા થી નવમી સુધી નવરાત્રી ઉજવાય છે.
2. નવરાત્રીનો ઇતિહાસ
નવરાત્રીના પછળ અનેક દંતકથાઓ જોડાયેલી છે.
- એક કથા મુજબ, મહિષાસુર નામના અસુરને માતા દુર્ગાએ 9 દિવસ સુધી યુદ્ધ કરીને અંતે પરાજિત કર્યો હતો.
- બીજી કથા મુજબ, આ દિવસોમાં ભગવાન રામે રાવણ પર વિજય મેળવવા માટે દેવી દુર્ગાની આરાધના કરી હતી. તેથી આ સમયને “દુર્ગા પૂજા” અથવા “શારદીય નવારાત્રિ” પણ કહેવામાં આવે છે.
3. નવરાત્રીનું ધાર્મિક મહત્વ
નવરાત્રી શક્તિની ઉપાસનાનો તહેવાર છે. આ દિવસોમાં ભક્તો દુર્ગાના નવ સ્વરૂપોની પૂજા કરે છે. આ તહેવાર આપણને સત્પ્રવૃત્તિઓનું પાલન અને દુષ્ટ પ્રવૃત્તિઓથી દૂર રહેવાનું સંદેશ આપે છે.
4. નવરાત્રી દરમ્યાન પૂજાતી 9 દેવીઓ
- શૈલપુત્રી – પહેલી તિથિ
- બ્રહ્મચારિણી – બીજી તિથિ
- ચંદ્રઘંટા – ત્રીજી તિથિ
- કુષ્માંડા – ચોથી તિથિ
- સ્કંદમાતા – પાંચમી તિથિ
- કાત્યાંની – છઠ્ઠી તિથિ
- કાલરાત્રિ – સાતમી તિથિ
- મહાગૌરી – આઠમી તિથિ
- સિદ્ધિદાત્રી – નવમી તિથિ
5. નવરાત્રી પૂજા વિધિ
- સવારમાં સ્નાન કરીને સ્વચ્છ વસ્ત્ર ધારણ કરો.
- ઘરમાં કલશ સ્થાપના કરો.
- નવ દિવસ સુધી દીવો પ્રગટાવો અને માતાની આરતી કરો.
- દુર્ગા સપ્તશતીના પાઠ કે ચંડિ પાઠ કરો.
- નવરાત્રી પૂર્ણ થયા પછી કન્યાપૂજન કરી પ્રસાર કરવો.
6. ઉપવાસ અને નિયમો
- કેટલાક ભક્તો સંપૂર્ણ 9 દિવસ ઉપવાસ રાખે છે.
- કેટલાક પ્રથમ અને છેલ્લે દિવસે જ ઉપવાસ કરે છે.
- ઉપવાસ દરમિયાન અનાજ, માંસાહાર, દારૂ વગેરેથી દૂર રહીને ફળાહાર લેવો જોઈએ.
- સત્યતા, શૌચ અને ભક્તિ પર ખાસ ધ્યાન આપવું.
7. ગરબા અને દાંડીયા
ગુજરાતમાં નવરાત્રીનો અર્થ ગરબા અને દાંડીયા રાસ વિના અધૂરો છે.
- ગરબામાં દીયા પ્રગટાવી માટીનું ઘરડો મુકીને તેની આસપાસ ગરબા ગાય છે.
- દાંડીયામાં લાકડી વડે તાલ મિલાવીને નૃત્ય થાય છે.
આ નૃત્ય માત્ર મનોરંજન જ નહીં પરંતુ ભક્તિભાવનું પ્રતિક છે.
8. વિવિધ રાજ્યોમાં નવરાત્રીની ઉજવણી
- ગુજરાત – ગરબા અને દાંડીયા
- પશ્ચિમ બંગાળ – દુર્ગા પૂજા
- મહારાષ્ટ્ર – ઘટસ્થાપના
- હિમાચલ અને ઉત્તરાખંડ – કુળદેવીની આરાધના
- દક્ષિણ ભારત – ગોલુ (બોમ્માઇ ગોલુ) પ્રદર્શન
9. નવરાત્રી 2025 ની ખાસિયતો
- નવરાત્રી 2025માં આશરે 29 સપ્ટેમ્બર થી 7 ઑક્ટોબર સુધી ઉજવાશે.
- નવરાત્રિના આ દિવસોમાં લોકો ઘરમાં તથા મંદિરોમાં વિશેષ શોભાયાત્રાઓનું આયોજન કરશે.
- મોટા શહેરોમાં ગરબા ફેસ્ટિવલનું આયોજન ખાસ લોકપ્રિય બનશે.
10. નવરાત્રીમાં શું કરવું અને શું ન કરવું
✅ કરવું જોઈએ:
- રોજ માતાની પૂજા કરો.
- સકારાત્મક વિચાર રાખો.
- ગરીબોને દાન કરો.
❌ ન કરવું જોઈએ:
- માંસાહાર, દારૂનું સેવન.
- અસત્ય બોલવું.
- ક્રોધ કે દ્વેષ રાખવો.
11. નિષ્કર્ષ
નવરાત્રી માત્ર તહેવાર જ નથી, પરંતુ શક્તિની ઉપાસના, ભક્તિ અને સાત્વિક જીવન જીવવાનો સંદેશ આપે છે. નવ દિવસ સુધી માતાની આરાધના, ઉપવાસ, ગરબા અને દાંડીયા દ્વારા આ તહેવાર આપણા સમાજમાં એકતા અને આનંદનો સંદેશ આપે છે.
12. FAQs
Q1. નવરાત્રી ક્યારે ઉજવાય છે?
👉 આશ્વિન મહિનાની શુક્લ પક્ષની પ્રતિપદા થી નવમી સુધી.
Q2. નવરાત્રીમાં કેટલી દેવીઓની પૂજા થાય છે?
👉 9 સ્વરૂપોની.
Q3. નવરાત્રીમાં ઉપવાસ કેવી રીતે રાખવો?
👉 ફળાહાર લો, અનાજ અને માંસાહાર ટાળો.
Q4. ગુજરાતમાં નવરાત્રી કેમ પ્રસિદ્ધ છે?
👉 અહીં ગરબા અને દાંડીયા વિશ્વપ્રસિદ્ધ છે.
Q5. નવરાત્રી 2025 ક્યારે આવશે?
👉 29 સપ્ટેમ્બર થી 7 ઑક્ટોબર 2025.
ટિપ્પણીઓ નથી:
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો